Het eigen vermogen (EV) is het beste te omschrijven als alle bezittingen van een onderneming min de aanwezige schulden. Met andere woorden; door de schulden van de bezittingen af te trekken. Het eigen vermogen is een post op de balans van de onderneming en staat aan de rechterkant op de balans. Dit noemen we de passiva of creditzijde. Naast het eigen vermogen van de onderneming is er het vreemd vermogen. Ook deze vind je terug aan de creditzijde op de balans.
Het eigen vermogen maakt zichtbaar welke bedragen een eigenaar of de eigenaren investeren in de onderneming. Dit vermogen zien we als de schuld van de onderneming aan haar eigenaar of eigenaren.
Waarom eigen vermogen belangrijk is
Als ondernemer ken je het belang van het eigen vermogen. Het eigen vermogen staat symbool voor de gezondheid van een onderneming. Aandeelhouders bijvoorbeeld zijn geïnteresseerd in het eigen vermogen. Hoe hoger het eigen vermogen hoe gezonder de onderneming. Het eigen vermogen geeft een indicatie van de waarde van het bedrijven.
Kleine ondernemingen – zoals eenmanszaken – hebben een eigen vermogen dat de eigenaar inbrengt. Het eigen vermogen neemt toe naarmate er meer wordt ingebracht. Bij besloten vennootschappen en naamloze vennootschappen zijn het vooral aandeelhouders die geld investeren en dat vormt het eigen vermogen. Hoe meer de aandeelhouders investeren hoe hoger de toename van het eigen vermogen.
Kenmerkend verschil tussen het eigen vermogen van een eenmanszaak en B.V.:
De opbouw van het eigen vermogen is bij een eenmanszaak (afgekort EZ) anders dan bij een besloten vennootschap ( afgekort B.V.).
Het eigen vermogen van een eenmanszaak (ook wel kapitaal genoemd) in jaar x kan namelijk als volgt bepaald worden:
Beginsaldo per 1 januari
Bij: Privé-stortingen
Af: Privé-opnamen
Bij / Af: Winst of verlies boekjaar
Eindsaldo per 31 december
Een EZ kent geen rechtspersoonlijkheid, maar wordt gedreven voor rekening en risico van een natuurlijk persoon. Het zakelijk vermogen van de eigenaar van een EZ is dan ook verweven met zijn of haar privévermogen. In het geval van een faillissement kan de schuldeiser aanspraak maken op het privévermogen van de eigenaar van een EZ.
Dit betekent voor de verwerking van het eigen vermogen in de balans; privé opnamen en stortingen moeten in het eigen vermogen verwerkt worden.
Het eigen vermogen van een B.V. in jaar x kan als volgt worden bepaald:
Beginsaldo per 1 januari
Bij: Kapitaalstorting
Af: Uitkering van dividend
Bij/ af: Winst of verlies boekjaar
Eindsaldo per 31 december
Omdat een B.V. een rechtspersoon is, worden in het eigen vermogen louter mutaties op aandelen (kapitaalstorting en uitkering van dividend) verwerkt. Opnamen van de aandeelhouder voor privé gerelateerde doeleinden worden niet, zoals in een EZ, via privé opnamen, maar in een rekening-courant verrekend. De rekening-courant met de DGA (Directeur Groot-Aandeelhouder) wordt in de balans verwerkt als een bezitting (activum) of schuld (passivum).
Verkoop van de onderneming
Bij de verkoop van je bedrijf geldt het eigen vermogen als leidraad voor de prijs die de onderneming waard is. Natuurlijk gaat het niet alleen om het eigen vermogen maar ook over het klantenbestand en of het bedrijf goed aangeschreven staat in de markt.
Het meerdere boven de stand van het eigen vermogen dat er betaald wordt bij verkoop van een onderneming, noemt men de goodwill.
Boekwaarde vs. marktwaarde
Het eigen vermogen in de jaarrekening of administratie is dus de som van de totale activa minus het langlopende en kortlopende vreemd vermogen (de passiva) van een bedrijf.
Al deze getallen in de jaarrekening noemen we de boekwaarde.
De werkelijke marktwaarde (de prijs die iemand betaalt voor jouw activa en vreemd vermogen) kan anders zijn dan de boekwaarde. Immers: een nieuwe productie-installatie die 10 jaar geleden is aangeschaft, zal reeds (nagenoeg) volledig zijn afgeschreven. Maar als dezelfde productie-installatie nog in goede staat verkeert, kan het zomaar voorkomen dat iemand méér geld betaald dan de boekwaarde. Hierdoor stijgt tevens de waarde van het eigen vermogen. De prijs die een andere partij betaalt voor jouw bezittingen, noemt men de marktwaarde en kan dus hoger of lager zijn dan de boekwaarde.
Hoe beoordelen banken het eigen vermogen?
Het eigen vermogen zal door een bank met name beoordeeld worden in geval van een B.V. financieringsaanvraag. Een bank zal dan eerst het eigen vermogen normaliseren, omdat het eigen vermogen in de boekhouding kunstmatig te hoog of te laag voorgesteld kan worden.
Een voorbeeld:
Stel, een B.V. heeft een eigen vermogen van 100. Daarvan zijn aan de activazijde van de balans (alle bezittingen dus) de volgende componenten aanwezig:
- Materiële vaste activa 25
- Rekening-courant DGA 175
Aan de passivazijde (eigen vermogen en vreemd vermogen) van de balans zijn de volgende componenten aanwezig:
- Eigen vermogen 100
- Langlopende schulden 25
- Kortlopende schulden 75
Wie oppervlakkig naar bovenstaande cijfers kijkt, zal denken dat het eigen vermogen 100 is en dat een bank met dat bedrag de lening aanvraag zal beoordelen.
Echter, de activa bestaan voor een groot deel uit een vordering op de DGA. De vraag die dan opkomt is: in hoeverre is de DGA in staat om zijn schuld aan de BV op (korte) termijn in te lossen?
De conclusie kan zijn, dat de DGA (grotendeels) niet in staat zal zijn om terugbetaling aan de Vennootschap te bewerkstelligen. De bank zal voor haar berekeningen dan ook het eigen vermogen corrigeren voor de stand van de rekening-courant DGA en met een eigen vermogen van -75 rekenen in plaats van +100. De gevolgen voor deze financieringsaanvraag laten zich raden.
